Каляды - дахрысьціянскае беларускае сьвята
У гадавым коле народных земляробчых абрадаў і свят КАЛЯДЫ займалаі 1-е месца і супрацьстаялі Купаллю, якое святкавалася блізка да летняга сонцастаяння.
З распаўсюдам хрысціянства Каляды сталі прымяркоўваць да рэлігійных сьвят - Нараджэнне Хрыстова і Хрышчэнне Гасподняе.
Каляды працягваюцца дванаццаць дзён з 24 снежня (6 студзеня) па 6 (19) студзеня — з Каляды да Вадохрышча.
На Беларусі хрысціянская абраднасць святкавання Каляд шчыльна пераплецена з народнымі святочнымі звычаямі. Для Каляд характэрны тры абрадавыя вячэры (куцці):
посная (вялікая) спраўляецца перад 1-м святочным днём,
багатая (тоўстая, шчодрая) з мяснымі стравамі — у Шчодры вечар (вечар перад Новым годам),
посная (галодная, вадзяная) — перад Вадохрышчам.
Наладжваліся калядаванне, варажба, шматлікія забавы, гульні; спявалі калядныя песні.
Калядаванне — традыцыя з язычніцкімі каранямі.
Міхал Эльвіра Андрыёлі. “Каляднікі” ("Вядзенне казы на Гарадзеншчыне"). 1876 . На малюнку можна разглядзець цікавасці каляднага пераапранання: Каза нават выглядзіць амаль як сапраўдная, Мядзведзь і Бусел, характэрны для гарадзенскіх калядных абрадаў.
Увечары група дзяўчат, хлопцаў, дзяцей апраналася ў жывёл (Казу, Тура, Бусла, Зайца), у розных дзіўных чароўных істот (Дзеда, Бабу, Цыгана, Чорта) і хадзілі па вёсцы або ехалі на возе.
Яны спыняліся ля кожнага двара, і кожны гаспадар павінны быў запрасіць іх сабе ў хату, інакш, верылі сяляне, на будучы год шчасця і дабрабыту не будзе.
Калядоўнікі спявалі, танцавалі, гралі на дудзе і бубне, ладзілі імправізаваныя сцэны. Напрыканцы выступлення яны ў форме песні ці вершаванага звароту жадалі гаспадарам багацця, здароўя, сямейнага ладу.
У каталіцкіх рэгіёнах Беларусі калядная абраднасць захавала меньш старажытных, язычніцкіх элементаў, чым у праваслаўных. Касцёл быў меней цярпімым да народнай абраднасці, чым царква. У каталіцкіх вёсках былі распаўсюджаныя персанажы «Трох каралёў».
Абрадавыя тэксты называюць калядоўшчыкаў ’’ад Бога прысланымі", «гасцямі з далёкага краю, з-пад самага Раю». Калядныя персанажы сімвалізуюць гасцей з «таго» свету, з замагілля, якія ў святочны час ходзяць па зямлі, нясуць ад Бога дабрабыт і размяркоўваюць яго паміж людзьмі. Каб атрымаць сваю долю будучага дабрабыта, трэба адарыць калядоўшчыкаў. Большасць калядных персанажаў мае старажытныя, язычніцкія карані.
Дарэчы, з дапамогаю нашага каталогу карнавальных касцюмаў можна стварыць сабе вобраз амаль кожнага з асноўных калядных персанажаў - Дзеда і Бабы, Казы і Быка, Мядзьведзя і Ваўка, Бусла ці Дзятла, а таксама - Чорта або Сьмерці, Салдата (жаўнера) або Караля
Калядоўшчыкаў звалі па-рознаму: «каляднікі», «звездары», «шчадраванцы», «шчодры», «цары», «конікі, цыганы», «шчадруючыя госці», «кабылу водзяць», «каза ходзіць».
Прыходу калядоўшчыкаў чакалі з нецярпеннем. У народзе казалі:
«Каляды прыйдзе — добры год будзе», «Калядоўшчыкі ў хату шчасце нясуць», «Чыю хату каза міне, там цэлы год нялюдскае жыццё будзе».
Абавязкова знайдзіце час, каб паказаць вясёласьць, непаўторнасьць і фантастычнасьць беларускіх Каляд нашым дзеткам! Шчасьлівыя вочы дзіцяці - гэта найкаштоўнейшы падарунак на Раство і Новы год!
Другие статьи
Сёння - Сусьветны Дзень Пацалунка (World Kissing Day)Сусьветны Дзень Пацалунку - неафіцыйнае сьвята Сапраўдных ПачуццяўСёння - Сусьветны Дзень Пацалунка (World Kissing Day)
15 мая - Міжнародны Дзень Сям'і. Якія сьвяты мы сьвяткуем?Да міжнароднага свята далучаемся з віншаваннямі і прапановай дзіцячага і дарослага сезоннага адзення H&M, JBC, КІАВІ15 мая - Міжнародны Дзень Сям'і. Якія сьвяты мы сьвяткуем?